28 Μαΐ 2017

Σκοτεινός θάλαμος - Μια εναλλακτική προσέγγιση της ενότητας "Φως"


Παρακάτω παραθέτουμε κείμενο στο οποίο μπορείτε να διαβάσετε τι είναι ο "Σκοτεινός θάλαμος". Αντικείμενο που αποτέλεσε εκπαιδευτικό πεδίο σε ενδοσχολική επιμόρφωση που οργανώθηκε στο 47ο Δημοτικό Σχολείο την Πέμπτη 25 Μαΐου 2017.
Ο «σκοτεινός θάλαμος» είναι γνωστός από την εποχή του Mozi και του Αριστοτέλη. Η πρώτη αναφορά στην αρχή λειτουργίας του «σκοτεινού θαλάμου» έγινε από τον Mozi (Mo - Ti) (470 - 390 π.Χ.), έναν Κινέζο φιλόσοφο και ιδρυτή του μοϊσμού (Mohism). Ο Mozi αναφέρει τη διάταξη αυτή ως «πλάκα συλλογής» ή «κλειδωμένο δωμάτιο θησαυρού». Ο Έλληνας φιλόσοφος Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.) κατανόησε την οπτική αρχή του «σκοτεινού θαλάμου». Κατά τη διάρκεια μίας έκλειψης Ηλίου και καθώς ο Ήλιος ήταν μερικώς καλυμμένος, παρατήρησε το σχήμα ημισελήνου του Ηλίου που προβαλλόταν στο έδαφος μέσα από τις τρύπες από ένα κόσκινο και μέσα από τα κενά μεταξύ των φύλλων ενός πλάτανου. Τον 4ο αιώνα π.Χ., ο Αριστοτέλης σημείωσε ότι «το φως του ήλιου που ταξιδεύει μέσα από μικρά ανοίγματα ανάμεσα στα φύλλα ενός δέντρου, τις τρύπες από ένα κόσκινο, τα ανοίγματα από αντικείμενα καλαθοπλεκτικής, ακόμη και τα διασταυρούμενα δάχτυλα, δημιουργεί κυκλικές κηλίδες του φωτός στο έδαφος». Στην «Οπτική» του Ευκλείδη (περ. 300 π.Χ.) ο «σκοτεινός θάλαμος» παρουσιάζεται σαν μια απόδειξη ότι το φως ταξιδεύει σε ευθεία γραμμή. Τον 4ο αιώνα, ο Έλληνας λόγιος Θέων ο Αλεξανδρεύς παρατήρησε ότι «το φως των κεριών που περνά μέσα από μία οπή θα δημιουργήσει μία φωτεινή κηλίδα σε μια οθόνη που είναι ευθυγραμμισμένη με την οπή και το κέντρο του κεριού».

Τον 6ο αιώνα, ο Βυζαντινός μαθηματικός και αρχιτέκτονας Ανθέμιος ο Τραλλιανός (διάσημος για το σχεδιασμό του ναού της Αγίας Σοφίας), χρησιμοποίησε ένα είδος «σκοτεινού θαλάμου» στα πειράματά του. Τον 9ο αιώνα, ο Αλ κίντι (Alkindus) απέδειξε ότι «το φως από τη δεξιά πλευρά της φλόγας του κεριού περνάει μέσα από το άνοιγμα και καταλήγει στην αριστερή πλευρά της οθόνης, ενώ το φως από την αριστερή πλευρά της φλόγας περνάει το άνοιγμα και καταλήγει στη δεξιά πλευρά της οθόνης».

Ο Αλχαζέν έδωσε την πρώτη σαφή περιγραφή και ανάλυση, και εφηύρε το «σκοτεινό θάλαμο» και την κάμερα οπής. Ενώ ο Αριστοτέλης, ο Θέων ο Αλεξανδρεύς, ο Αλ κίντι και ο Κινέζος φιλόσοφος Mozi είχαν περιγράψει νωρίτερα τα αποτελέσματα μίας «σημειακής» πηγής φωτός που περνά μέσα από μία οπή, κανένας από αυτούς δεν πρότεινε ότι αυτό που προβάλλεται στην οθόνη αποτελεί το είδωλο των αντικειμένων που βρίσκονται από την άλλη πλευρά του ανοίγματος. Ο Αλχάζεν ήταν ο πρώτος που το απέδειξε με ένα πείραμα, όπου πολλές διαφορετικές πηγές φωτός ήταν τοποθετημένες σε μία μεγάλη περιοχή. Ήταν επομένως ο πρώτος που πρόβαλλε με επιτυχία μία ολόκληρη εικόνα σε μία οθόνη με χρήση του «σκοτεινού θαλάμου».

Στη δυναστεία των Σονγκ, ο Κινέζος επιστήμονας Shen Kuo (1031-1095) πειραματίστηκε με ένα «σκοτεινό θάλαμο», και ήταν ο πρώτος που εφήρμοσε γεωμετρικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά σε αυτόν, στο βιβλίο του «The Dream Pool Essays» (1088 μ.Χ.). Ωστόσο, ο Shen Kuo αναφέρθηκε στο γεγονός ότι το «Miscellaneous Morsels from Youyang», που γράφτηκε περίπου το 840 μ.Χ. από τον Duan Chengshi († 863) κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Τανγκ (618-907), αναφέρεται στην αναστροφή του ειδώλου μίας κινεζικής παγόδας δίπλα στη θάλασσα. Στην πραγματικότητα, ο Shen δεν ισχυρίζεται πουθενά ότι ο ίδιος ήταν ο πρώτος που πειραματίστηκε με μία τέτοια συσκευή. Αναφερόμενος λοιπόν στο παραπάνω βιβλίο, στο οποίο η αναστροφή του ειδώλου της παγόδας αποδίδεται στη θάλασσα, σχολιάζει ότι αυτό είναι ανοησία. Διατυπώνει ότι είναι αποτέλεσμα μίας φυσιολογικής αρχής κατά την οποία «το είδωλο αντιστρέφεται μετά το πέρασμα μέσα από την μικρή οπή». Στην Αγγλία, το 13ο αιώνα, ο Ρότζερ Μπέικον περιέγραψε τη χρήση ενός «σκοτεινού θαλάμου» για την ασφαλή παρατήρηση ηλιακών εκλείψεων. Στο τέλος του 13ου αιώνα, ο Arnaldus de Villa Nova χρησιμοποίησε τον «σκοτεινό θάλαμο» για να προβάλει ζωντανές παραστάσεις για ψυχαγωγία. Η δυνατότητα χρήσης του «σκοτεινού θαλάμου» ως σχεδιαστικό βοήθημα μπορεί να ήταν γνωστό στους καλλιτέχνες ήδη από τον 15ο αιώνα. Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι (1452-1519 μ.Χ.), περιέγραψε τον «σκοτεινό θάλαμο» στο Codex Atlanticus. Το «Oculus Artificialis Teledioptricus Sive Telescopium» του Johann Zahn, το οποίο δημοσιεύθηκε το 1685, περιέχει πολλές περιγραφές και διαγράμματα, εικόνες και σκίτσα τόσο του «σκοτεινού θαλάμου» όσο και του «μαγικού φαναριού».

πηγή: el.wikipedia.org
 
47ο Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου, Κρασαδάκη 19, Ηράκλειο, 2810323225, mail@47dim-irakl.ira.sch.gr - Κατασκευή Αλέξανδρος Ρονιώτης